Obława – tragedia i upamiętnienie

Z relacji płk. Zygmunta „Waltera” Jankego wynika, że komenda okręgowa AK już na początku września dowiedziała się, że Niemcy planują rozbić grupę w lasach sławkowskich. Posiadając tą wiedzę komendant okręgu, pułkownik Janke wysłał do Miltona porucznika Tadeusza Kłapcię („Czeladnika”) z rozkazem natychmiastowego opuszczenia dotychczasowej kryjówki.  „Ordon” wprawdzie zamierzał wycofać się z bunkra na Niwie pod Strzemieszycami do nowej siedziby w okolicznym gospodarstwie, pozwolił sobie na dzień zwłoki, zamierzając tam przenieść zapasy broni i żywności. 7 września 1943 r. podczas nieobecności „Ordona” pod kierunkiem gestapo policja kryminalna, oddziały żandarmerii, policji powiatu olkuskiego oraz kompania szkoły policyjnej w Maczkach otoczyły bunkier i otworzyły ogień do partyzantów. Po kilkugodzinnej walce broniący się w „bunkrze” zostali zastrzeleni przez Niemców. Henryk J. Milton o niemieckim ataku miał dowiedzieć się od okolicznych mieszkańców. Według rodzinnej relacji „Ordon” zmarł w pobliżu bunkra. Łącznik grupy Leszek Wojtusik widział  Niemców, którzy prowadzili przez las zastrzelonego później Bolesława Kociarę.

Ufundowana w 1981 r. z inicjatywy lokalnego koła ZBoWiD tablica pamiątkowa wymienia nazwiska 33 członków grupy „Ordona” zamordowanych przez nazistów w 1943 r. Niemniej liczba osób zmarłych 7 września nie jest pewna, np. wymieniony na liście Czesław Jędryczka zginął podczas wcześniejszej potyczki. Podobne wątpliwości Jan Kmiotek zgłaszał wobec zmarłego w innym terminie Stanisława Płonki. Niedokładne informacje pojawiały się też w niemieckich meldunkach. Komendant policji ochronnej w Sosnowcu, ppłk. Balke nadał wiadomość do prezydenta rejencji katowickiej Waltera Springoruma następującej treści:

„7 września 1943 r. na terenie kompetencyjnym 12 rewiru policyjnego Strzemieszyce lub na terenie kompetencyjnym żandarmerii Sławków została przeprowadzona przez SS, policję państwową i żandarmerię akcja przeciw uzbrojonej bandzie. Zastrzelono 26 bandytów, a 8 aresztowano. Artykuły żywnościowe, broń wszelkiego rodzaju, amunicja, przedmioty umundurowania Wehrmachtu zostały zabezpieczone”.

Lejtnant policji Eichert zameldował natomiast, że podczas trwających do rana walk poległo 22 „bandytów”, jeden został ranny, a jedna kobieta aresztowana. Dzień później ten sam niemiecki oficer pisał o 26 zabitych oraz 8 aresztowanych. O intensywności walk świadczą straty po stronie niemieckiej, które miały wynosić aż 20 poległych i kilkunastu rannych funkcjonariuszy. Świadectwa mieszkańców Strzemieszyc mówią o ciałach 15 Polaków, które przewieziono furmankami w okolice ul. Strzemieszyckiej w celu identyfikacji przez rodziny zmarłych. Do poległych zaliczano z pewnością również ludność cywilną zamordowaną tego dnia przez okupantów za pomoc udzielaną partyzantom. Do grona strzemieszyckich cywilów, którzy padli wówczas ofiarą represji zalicza się 12 osób: małżeństwa – Teofilę i Stanisława Kasprzyków, Annę i Józefa Skrzypków, żonę „Ordona” Reginę Foltyn, rodzinę Kocyków – Marię, Stanisława, Stefana i Zofię oraz Bronisławę Heliak z dwójką dzieci.

Kilkuosobowa sekcja Grupy „Ordona”, która 7 września nie przebywała w bunkrze zdołała się uratować. Nieliczni partyzanci, którzy przebili się przez pierścień okrążenia zasilili niebawem oddział AK „Surowiec” pod dowództwem por. Stanisława Wencla („Twardego”) działający w okolicy Olkusza i Zawiercia. Stan dzisiejszej wiedzy zawdzięczamy w dużej mierze wspomnieniom mieszkańców –  syna „Ordona” i Reginy z Foltynów, Jana Foltyna, Leszka Wojtusika oraz potomka jednego z partyzantów, Mieczysława Witasa.

Henryk J. Milton pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany na stopień podporucznika. We wrześniu 1981 r. z inicjatywy koła ZBoWiD na rozwidleniu dróg przy ul. Strzemieszyckiej i Rudnej postawiono symboliczny pomnik i żelazny krzyż wraz z tablicą nazwiskami poległych. Projekt pomnika opracował były partyzant grupy „Ordona” Ryszard Wojtusik. Przy grobie „Ordona” w czerwcu 1996 r. odbył się uroczysty apel poległych.